حاکمان فاسق (قرآن)خداوند به موسی امر می‌کند که گروه فاسقان از طاعت پروردگار خارج شده‌اند، و طغیان را به حد اعلى رسانده‌اند، وظیفه تو است که آنها را نصیحت کنى و اندرز گویى، و اگر مؤثر نشد با آنها مبارزه نماىی. ۱ - لزوم مبارزه با حاکمان فاسقمبارزه با حاکمان فاسق و تجاوزپیشه لازم و ضروری است: •• «اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ وَاضْمُمْ إِلَيْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِن رَّبِّكَ إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ»؛ «دستت را در گريبان خود فروبر، هنگامى که خارج مى‌شود سفيد و درخشنده است بدون عيب و نقص؛ و دست‌هايت را بر سينه‌ات بگذار، تا ترس و وحشت از تو دور شود! اين دو (= معجزه عصا و يد بيضا) برهان روشن از پروردگارت به‌سوى فرعون و اطرافيان اوست، که آنان قوم فاسقى هستند!». •• «قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطَانًا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا بِآيَاتِنَا أَنتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ»؛ «فرمود: به‌زودى بازوان تو را به وسيله برادرت محکم (و نيرومند) مى‌کنيم، و براى شما سلطه و برترى قرار مى‌دهيم؛ و به برکت آيات ما، بر شما دست نمى‌يابند؛ شما و پيروانتان پيروزيد!». ۱.۱ - بیان تفسیری آیه۱.۱.۱ - مراد از محکم کردن بازو توسط برادراینکه فرمود: بازویت را به وسیله برادرت محکم می‌کنم، کنایه است از اینکه: تو را به وسیله او تقویت خواهم کرد، و هم‌چنین عدم وصول فرعونیان به آن دو، کنایه است از اینکه آنان قدرت و تسلط بر کشتن شما نخواهند یافت، گویا آن دو بزرگوار را در یک طرف و فرعونیان را در طرف دیگر دو گروه فرض کرده، که با هم مسابقه دارند، آنگاه فرموده: گروه فرعونیان به شما نمی‌رسند، تا چه رسد به اینکه از شما سبقت گیرند. و معنای آیه این است که: خدای تعالی فرمود: به زودی تو را به وسیله برادرت هارون تقویت و یاری خواهیم کرد، و برای شما تسلط و اقتدار و غلبه‌ای برایشان قرار خواهیم داد، تا به سبب آیاتی که ما شما دو نفر را به وسیله آن غلبه می‌دهیم، نتوانند بر شما مسلط شوند، آنگاه همین غلبه دادن آن دو بزرگوار را بر فرعونیان بیان نموده، و فرموده: (انتما و من اتبعکما الغالبون: شما و هر کس که شما دو نفر را پیروی کند غالب خواهید بود). و این بیان را آورد تا بفهماند که نه تنها آن دو تن غالب‌اند، بلکه پیروان ایشان نیز غالب خواهند بود. ۱.۱.۲ - مراد از سلطاناز این بیان روشن می‌شود که: کلمه (سلطان) به معنای قهر و غلبه است؛ ولی بعضی از مفسرین گفته‌اند: به معنای حجت و برهان است، یعنی ما برای شما دو نفر حجت و برهان قرار می‌دهیم، و اگر سلطان به این معنا باشد بهتر آن است که بگوییم جمله (بایاتنا) متعلق است به (غالبون) نه به جمله (فلا یصلون الیکما) (توضیح اینکه: بنا بر وجه اول معنا این می‌شود که: فرعونیان به سبب آیات و معجزات ما بر شما غلبه نمی‌کنند و بنا بر وجه دوم این می‌شود که: شما به سبب حجت و برهان ما غالب خواهید بود). البته در معنای آیه شریفه وجوه دیگری نیز ذکر کرده‌اند، که چون فایده‌ای در تعرض آنها ندیدیم از نقل آنها خودداری نمودیم. ۲ - پانویس
۲.۱ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حاکمان فاسق». |